कोणाची स्तुती का करू नये?

 🌹🌷🌹 *"नामप्रेमचिंतन"* 🌹🌷🌹

*शंका*- कोणाची स्तुती का करू नये?

➡
*श्रीराम!* काही दिवसांपुर्वी साधकानें निंदा-स्तुती टाळावी, असं मी म्हटलं होतं. यांवर तुम्ही वरील प्रश्न विचारला आहे...
निंदा का करू नयें, यांवर विस्तृत चिंतन झालं आहेच! आणि मला आठवतं साधकानें दुसऱ्याची निंदा करू नयें आणि स्वतःची स्तुती करू नयें असं म्हटलं होतं....

आपण म्हटलंत की, आपण जर समोरच्याची स्तुती केली तर त्याला encouragement, motivation मिळेल.... परंतु, अनेकदा ही स्तुतीच समोरच्या व्यक्तीच्या प्रगतीला मोठा अडसर ठरते...

एखादा विद्यार्थी वर्षभर अभ्यास कशासाठी करतो? मनुष्य दिवसरात्र कशासाठी धडपड करतो? आपण म्हणाल त्याच्या क्षेत्रात यश मिळवण्यासाठी! परंतु, हे चूक आहे.

एका विद्यार्थ्याला बारावीत ८०% अपेक्षित असतांना ९५% गुण मिळालें आणि त्यानें आनंदानें पालकांना आपलं progress card दाखवलं. तेंव्हा, वडील ओरडले, ते ठेव बाजुला, अगोदर बाजारातून एवढं सामान घेऊन ये!
त्या मुलाच्या यशाचा अत्यानंद दुःखात किंवा नैराश्यात परिणत होईल! याचा अर्थ, त्या मुलानें मेहनत यशासाठी घेतली नसून यश मिळाल्यावर जे कौतुक होईल, स्तुती होईल, गौरव होईल, त्यासाठी घेतली!

याठिकाणी, त्या पालकानें मुलाच्या यशाला जी प्रतिक्रिया दिली, ती योग्य होती असं मी मुळीच म्हणत नाहीये. त्यांनी स्तुती तर केली नाही परंतु मुलाच्या मेहनतीचा अनादर, अपमान मात्र केला....
त्याऐवजी, वडिलांनी त्याचं कौतुक करून त्याला योग्य मार्गदर्शन करणें अपेक्षित होतं.
परंतु, कौतुक जेंव्हा अती होतं तेंव्हा ते स्तुतीत रुपांतरीत होतं. आणि कौतुकानें प्रेरणा मिळेल, पण स्तुतीनें अहंकाराचं बिजारोपण होईल.
स्तुतीनें एकीकडे अहंकाराला खतपाणी घातलं जातं आणि दुसरीकडे त्या व्यक्तीच्या क्षमतेची नकळत कुचंबना सुद्धां होते.

अनेकदा लहान मुलांच्या बोबडं बोलण्याची, एखादी कविता म्हंटल्याचं पालक इतकं मर्यादेबाहेर कौतुक करतात, स्तुती करतात की त्या मुलाला ती फार मोठी achievement वाटते आणि ज्या वयांत तो यापेक्षा कितीतरी अफाट ज्ञान आणि कौशल्य मिळवू शकतो, त्या वयांत लहानसहान कामगिरीवर तो समाधान मानू लागतो.

जॉन स्टुअर्ट मिल नावाचा एक शिक्षणतज्ञ, अर्थतज्ञ! ज्या वयात मुलं बोलायला शिकतात, त्या वयांत या मुलानें ग्रीक आणि लॅटीन भाषेवर प्रभुत्व मिळवलं. एवढंच नाही तर एखादा विद्वान आपल्या कारकिर्दीत वाचणार नाही एवढे ग्रंथ जॉनने वयाच्या पाचव्या वर्षापर्यंत वाचून काढले....
यामागचं रहस्य सांगतांना जॉन म्हंटला, माझ्या वडिलांनी कधीही माझी स्तुती केली नाही. कौतुक केलं, पण एक गोष्ट सतत सांगत राहिले की, तु जे साध्य केलंस हे जगातील कोणताही मुलगा करू शकतो, पण करत नाही. कारण तो स्तुतीला भुलून तो स्वतःची खरी क्षमता ओळखू शकत नाही.

एक महत्वाची philosophy सांगतो, त्यावर चिंतन करावं.
*If you want to be somebody, remain a nobody!*

*("नामप्रेम" पुस्तकातून साभार)*

🙏 *जानकी जीवन स्मरण जय जय राम* 🙏