शंका :
📿🌿📿 !! श्रीराम !! 📿🌿📿
लोणी चोरल्यावर बाळकृष्ण थोडे लोणी एखाद्या वासराच्या नाकाला लावीत. त्यामुळे त्या वासराला चोप मिळे. तसे खरे परमात्माच सर्व करतो पण अहंकारी माणसाच्या नाकाला लोणी लावतो व त्यामुळे त्याला दुःख भोगावे लागते!
🙏🌷🙏 ।। श्रीराम समर्थ ।। 🙏🌷🙏
याचा अर्थ नाही समजला☝🏻😒
🍚🌿 "नाकाला लोणी नको" 🌿🍚
श्रीराम!
श्रीमहाराजांच्या वरील बोधवचनात जे आलंय ना, की 'भगवंत वासराच्या तोंडाला लोणी लावतो' ते एक फार बोधप्रद रूपक आहे.
वासरू म्हणजे लेकरू. आपण सर्वजण भगवंताची लेकरं आहोत. त्या लेकरावर भक्तीमाता निरपेक्ष, निर्व्याज प्रेम करते. परंतु, भगवंत हा बापाच्या भूमिकेत असल्याने तो आपलं लेकरू जरी असलं तरी त्याने काही चूक केली, अपराध केला तर त्याला दंडित करायला मागेपुढे बघत नाही. जोपर्यंत लेकरू स्वतःला अज्ञानी लेकरू समजतं तोपर्यंत आई त्याला स्वतः जेवू घालते, बाप त्याला गर्दीच्या ठिकाणी खांद्यावर घेतो. तेच लेकरू स्वतःला शहाणं, ज्ञानी, गुणवान समजू लागलं की सद्गुरुरुपी आई कदाचित लाडाने आताही घास भरवेल, पण बाप म्हणतो आता मी तुला खांद्यावर घेणार नाही, तू तुझं पायी चाल. आणि बाप एवढ्यावर थांबत नाही. त्या लेकराला तो अजून खरा ज्ञानी झाला नाही, हे तथाकथीत ज्ञान म्हणजे त्या लेकराचा वृथा अभिमान आहे, याची त्याला जाणीव करून देतो.
लेकराने काही लहान मोठी चूक केली तर आई त्याला समजावून सांगते. परंतु, ‘मला कळतं’, माझ्याकडे इतरांपेक्षा श्रेष्ठ प्रतीचे ज्ञान, कला, गुण आहेत असा अभिमान, अहंकार ही काही लहानशी चूक नाही. हे आत्मघातकी महापाप आहे. अशावेळी आईला वाईट वाटण्यापलीकडे काही करता येत नाही. ही आई म्हणजे भक्तीमाता म्हणजेच आपले सद्गुरु आपल्यातील अहंकार बघून आपल्याला वेगवेगळ्या निमित्ताने समजावण्याचा प्रयत्न करतात. परंतु, जेंव्हा आपण त्याला जुमानत नाही, तेंव्हा मात्र भगवंत (आपला बाप) आपल्या नाकाला लोणी लावून आपल्या प्रारब्धाकरवी आपल्याला चोप देतो. आता हे लोणी लावतो म्हणजे काय? तर हे लोणी म्हणजे लोकांकडून येणारी कौतुक किंवा स्तुतीची थाप.
भगवंताने इंद्रदेवाकडे सजीवांना पर्जन्य, वायू इ. योग्यवेळी देण्याची शक्ती दिली. त्यामुळे गोकुळात सर्व लोक इंद्रदेवाची पूजा करीत, स्तुती करीत. परंतु, जेंव्हा इंद्राला वाटले की मीच त्यांचा पालनहार, तारणहार आहे आणि त्याच्या अहंकाराची परिसीमा झाली तेंव्हा, भगवंताने त्याच्या नाकाला लोणी लावलं. पुढे जेंव्हा कान्होबाच्या निर्देशाने गोकुळवासियांनी त्याची स्तुती थांबवली तेंव्हा, इंद्राच्या अभिमानाची परिणती क्रोध आणि अविचारात झाली. शेवटी भगवंताने त्याचा अहंकार एका करांगुलीच्या जोरावर संपवला.
असाच अहंकार गरुडाला, सुदर्शनाला झाला तेंव्हा श्रीकृष्ण परमात्म्याने त्यांच्या नाकाला स्तुतीचे लोणी लावून त्यांना एक कामगिरी सोपवली. आणि पुढे हनुमंताकरवी त्यांचा गर्वपरिहार करून त्यांना त्यांची जागा दाखवली.
ज्ञान, कला, गुण हे सर्वथैव त्याज्य आहे असे नाही, परंतु त्या ज्ञानाला, कलेला लोकेषणेची झालर लागली की त्याच ज्ञानाची, गुणाची परिणती अहंकारात होते. लोकांनी मला ज्ञानी, गुणवान म्हणावं, लोकांनी माझं कौतुक करावं, लोकांनी माझा आदर करावा, माझ्यासमोर आणि माझ्या माघारी मला सज्जन, सात्विक, सत्पुरुष म्हणावं ही आंतरिक सुप्त इच्छा म्हणजे लोकेषणा!
स्तुती, आदर, पूज्यभाव याचे लोणी केवळ भगवंतासाठीच असते. स्तुतिप्रियः विष्णुः | परंतु, थोड्याफार कलागुणांमुळे, तोकड्या ज्ञानामुळे जेंव्हा आपण अल्पज्ञानी स्वतःला सर्वज्ञ म्हणजे पूजनीय मानू लागतो, तेंव्हा भगवंत स्वतःकडे आलेले पूजनीय, स्तुतीवचनांचे लोणी या अभिमानी तथाकथित कलावंत, गुणवंत, ज्ञानी माणसाच्या नाकाला लावतो. आणि मग बहुतांश लोक त्या अभिमानी माणसाची स्तुती, कौतुक सुरु करतात. आणि हेच स्तुतीरुपी लोणी त्या तथाकथित विद्वान, तथाकथित सज्जन भक्ताच्या अधःपतनाचे कारण ठरते.
भक्तीचे एक महत्वाचे सूत्र म्हणजे अभिमान दंभादिकं त्याज्य |. जो अभिमानरहित होऊन, दंभरहित होऊन, लोकेषणारहित होऊन साधना करतो तोच आणि केवळ तोच भक्त या पदावर आरूढ होऊ शकतो.
त्यासाठी, लौकिक स्तुती, मान यांना बळी न पडता तुकोबा म्हणतात तसे, आम्ही घ्यावे तुमचे नाम । तुम्ही आम्हा द्यावे प्रेम | हे जीवनाचे ब्रीद बनवावे.
श्रीमहाराज म्हणत, “मानाची हौस ही रक्तातली साखर आहे. ती त्या माणसाच्या जीव घेतल्याशिवाय सोडत नाही”. हे मान, कौतुकाचे लोणी अनुभवायला गोड वाटते. परंतु, हाच मधुमेह जीवघेणा आहे. ज्याच्यात थोडाही अभिमान आला, त्याच्या नाकाला भगवंत हे मधुमेहाचे लोणी लावतो. तेंव्हा, या स्तुती, मानरुपी बाहेरून गोड वाटणाऱ्या मधुमेहाला बळी न पडता मधुसूदनाचे नामरुपी लोण्याच्या मोहात पडण्याच्या अट्टाहास धरावा! कठीण वाटत असेल, पण ही सावधानता जो बाळगेल त्यालाच भगवंताचे नवनीत प्रेम मिळेल!
🙏 जानकी जीवन स्मरण जय जय राम 🙏
